1)	in de
	Hebr. in het achterste, laatste, of na vervolg der dagen; dat is, in de toekomende tijden; te weten, omtrent 200 jaren na dezen tijd beginnende, en voorts tot de komst en het koninkrijk van den Messias toe.
2)	mijn kracht
	Dat is, een kind in de principale sterkte mijns levens gewonnen.
3)	het begin
	Te weten, in het kinderwinnen; aldus worden de eerstgeborenen genoemd; Deut. 21:17; Ps. 78:51.
4)	de voortreffelijkste in hoogheid,
	Hebr. de voortreffelijkheid.
5)	afloop
	Hebr. snelligheid.
6)	als der wateren,
	Te weten, toen gij uws vaders bed geschonden hebt; gelijk het water van een hoge plaats in een lage zeer snellijk loopt, zo hebt gij door uw onkuise begeerte, verenigd met grote stoutheid en lichtvaardigheid, uzelven in een schandelijke misdaad en oneer gestort.
7)	gij hebt uws
	Dat is, gij hebt uws vaders bed door bloedschande ontreinigd.
8)	hij heeft mijn
	Dit heeft Jakob gesproken, zich wendende tot zijn andere zonen.
9)	gebroeders;
	Te weten, niet alleen van natuur, maar ook van zinnen, manieren en werken in het kwaad; hetgeen zij bewezen hebben met hun handel tegen de Sichemieten; boven, Gen. 34.
10)	handelingen
	Volgens sommigen, zwaarden.
11)	eer worde
	Eer is hier zoveel als tevoren ziel, die het waardigste deel des mensen is. Aldus kan het woord eer ook genomen worden Ps. 16:9, en Ps. 30:13, en Ps. 57:9. Anders, tong; waarmede men schuldig is God te eren en zijn lof te verbreiden. Men kan ook door het woord eer verstaan zijn goeden naam.
12)	de mannen
	Hebr. den man; versta, de Sichemieten. Zie boven, Gen. 34:25,26.
13)	ossen weggerukt.
	Hebr. den os; versta hieronder ook andere beesten, die zij bij het plunderen van de stad Sichem den inwoners ontweldigd hebben. Dikwijls gebruiken de Hebreën het getal van één voor velen, boven; Gen. 32:5, en 1 Kron. 10:1; verg. met 1 Sam. 31:1.
14)	Vervloekt zij
	Vervloekt te zijn, is lichamelijke en geestelijke, tijdelijke en eeuwige straf, of enige van deze onderworpen te zijn, gelijk boven Gen. 3:14, en Gen. 4:11, en Gen. 5:29; Deut. 28:16,17; Matth. 25:41. Versta hier tijdelijke straf.
15)	Ik zal hen
	Jakob spreekt in den naam Gods, als een profeet, en zijn profetie is vervuld in de nakomelingen, want de stam van Simeon is in het land Kanaän vermengd geweest onder den stam van Juda, Joz. 19:1, en de stam van Levi verspreid onder al de stammen.
16)	uw hand zal zijn
	Dat is, gij zult hen in de vlucht slaan en dempen; verg. Ps. 18:41.
17)	u zullen zich
	Hiermede geeft hij te kennen dat zijn nakomelingen tot de heerschappij, het andere deel van het recht der eerstgeboorte zouden verheven worden.
18)	Juda is een
	Dit alles wordt hier gesproken bij gelijkenis, om uit te drukken de tijdelijke heerschappij en macht der nakomelingen van Juda; Richt. 1:2; 1 Sam. 17:51; 2 Sam. 8:12,13, en 1 Kon. 9:20, enz; en de eeuwige van den Messias, die uit Juda zou spruiten, Matth. 28:18; Luk. 1:32,43; Ef. 1:20,21.
19)	wie zal hem
	Alsof hij zeide: zijn vijanden zullen hem zozeer vrezen, dat zij hem niet lichtelijk of zonder hun schade tergen zullen.
20)	scepter zal
	Dat is, de macht om te regeren; Jes. 14:5; Ezech. 19:11,14; Zach. 10:11, omdat de regeerders staven of scepters in hun handen droegen, tot een teken van heerschappij, Esth. 8:4. Anders, de stam; dat is, de stam van Juda zal niet vermengd worden met anderen, noch gevoerd uit zijn plaats vooraleer, enz.
	No Link found
21)	de wetgever
	Versta, dengene, die de macht heeft om de wetten der regering te stellen en voor te schrijven; zie Spreuk. 8:15.
22)	van tussen zijn
	Dat is, die uit den stam Juda afkomstig zal wezen. Anders, die als een discipel aan de voeten des meesters in de wetten zal onderwezen worden; alzo Deut. 33:3.
23)	Silo
	Hierbij wordt buiten allen twijfel verstaan de Messias, en wordt door sommigen overgezet zijn zoon, of, vrucht; te weten, de zoon van Juda; want het Hebreeuwse woord betekent het velletje, waarin de kinderen geboren worden; en alzo het kind zelf, wat er in ligt, en uit het geslacht van Juda [waarvan de maagd Maria des Heeren Christus' moeder was, Luk. 1:32] voortkomen zou. Anders, de Heiland, Zaligmaker, Gelukgever, enz.
24)	komt, en
	Anders, gekomen zal zijn. Beiden is waarachtig, ten aanzien van tweeërlei vorm van regering; de ene macht hebbende over criminele zaken, de ander alleen over burgerlijke geschillen en differenten der religie, want sommigen jaren, eer Christus kwam, is den Joden door Pompejus afgenomen den eersten vorm der regering, maar de andere is hun nog over geweest, toen Christus in het vlees verschenen was, Joh. 18:31.
25)	zullen de volken
	Hebr. en tot, of, aan hem zal de gehoorzaamheid der volken zijn; dat is, de ware gelovigen uit alle volken zullen hem gehoorzaamheid bewijzen, hem erkennende voor hun Heere en Zaligmaker, enz. Anders, en tot hem zal zijn de vergadering der volken.
26)	bindt zijn
	Met deze manier van spreken wordt te kennen gegeven de overvloed en de edelheid van den wijn, die in het erfdeel van Juda zou wezen.
27)	mantel in
	Anders, zijn opperkleed.
28)	wijndruivenbloed.
	Dat is, sap der druiven, of wijn. Alzo Deut. 32:14.
29)	Hij is
	Met deze manier van spreken geeft hij te kennen den overvloed en de kracht van den wijn en van de melk, welke in het land van Juda zou wezen. Anders, roder van ogen dan wijn, en witter van tanden dan melk.
30)	Zebulon zal
	Dat is, hij zal zijn woning aan den zeekant hebben. Zie de vervulling hier van Joz. 19:10,11, enz.
31)	zeën wonen,
	Anders, meren.
	No Link found
32)	Zidon.
	Zie van deze stad boven, Gen. 10:19.
	No Link found
33)	Issaschar is
	Bij gelijkenis van een sterken doch luien en gemakkelijken ezel, voorzegt hij dat de nakomelingen van Issaschar wel sterk zouden zijn en groot van vermogen, door de goedheid van hun land, maar zo tot gemak en vrede genegen, dat zij niets bijzonders zouden uitrichten, ja zich door anderen overlasten; zie Richt. 5:13, en verg. Deut. 33:18.
34)	een sterkgebeende
	Hebr. een ezel des beens; dat is, een ezel, die groot en sterk van gebeente is.
	No Link found
35)	richten, als
	Dat is, regeren, met wetten te geven en uit te voeren, alzo 1 Sam. 2:10; Ps. 96:13; Zach. 3:7. Ditzelfde verstaat Jakob ook van de andere stammen, afkomstig uit de andere dienstmaagden, dat zij, zowel als de andere, de volle heerschappij in hun erfdeel hebben zouden.
36)	Dan zal een
	De zin en de mening der profetie is deze: Dan zal, naar der slangen aard, listiglijk zijn vijanden bespringen, gelijk ook af te nemen is uit Deut. 33:22. Zie exempelen der vervulling, Richt. 14; Richt. 15; Richt. 16; Richt. 18.
37)	adderslang
	Anders, pijlslang, die, in de bomen zich verbergende, door derzelver takken met grote sterkte en snelheid zich uitschiet, doende van gelijken op de aarde langs den weg. Het Hebreeuwse woord wordt hier alleen gevonden.
38)	een bende
	Jakob wil zeggen dan Gad wel in het eerst door zijn vijanden zou onderdrukt worden, maar dat hij hen daarna zelf zou overwinnen. Zie Deut. 33:20,21.
39)	aanvallen; maar
	Het Hebreeuwse woord betekent, met rovende en stropende benden of rotten een uitval doen.
40)	Van Aser,
	De zin is dat de nakomelingen van Aser van het land, hetwelk hun ten erfdeel vallen zou, zeer goede tarwe, olie en ander voedsel in overvloed genieten zouden.
41)	hij zal
	Dat is, het land van Aser zal zeer vruchtbaar zijn, niet alleen van het nodige voedsel, maar ook van kostelijke, vermakelijke en lekkere vruchten, die men met ere een koning zou mogen voorzetten. Zie Deut. 33:24, en Joz. 19:24,25, enz.
42)	losgelaten hinde;
	Dat is, wakker in oorlogsdaden; Richt. 4:6,10, en Richt. 5:18, en aangenaam in de burgerlijke conversatie.
43)	een vruchtbare
	Hebr. Zoon des vruchtbaren [wijstoks]; alzo dochters in het volgende. Jozef wordt vergeleken bij een vruchtbaren stam, die takken geeft, en die zich zeer vermenigvuldigen en wijd uitbreiden zouden.
44)	De schutters
	Hebr. de heren, of, meesters der pijlen; dat is, de schutters, die de pijlen in het schieten gebruiken. Zie boven, Gen. 14:13. Versta door dezen, al degenen, die Jozef enig lijden hebben aangedaan, zoals zijn broeders, met hem te verkopen; zijn meesteres, met hem te beschuldigen; haar man, met hem in de gevangenis te werpen, enz., welke allen naar hem, evenals de schutters naar een doel, geschoten hebben, om hem te verderven.
45)	bitterheid
	Hebr. verbitterd.
46)	beschoten,
	Zie van het Hebreeuwse woord Job 16:13; Jer. 50:29; ook Ps. 18:15.
47)	zijn boog
	Dat is, zijn sterkte en welvaart is in haar geheel gebleven, zodat hij niet kon vernield worden door zijn vijanden. Enigen verstaan door den boog, het geloof van Jozef; door zijn armen, zijn deugden.
48)	handen van den
	De handen Gods; betekenen zijn almachtige sterkte; Exod. 13:3; Ps. 10:12; Ezech. 39:21, enz.
	No Link found
49)	Machtige
	Dat is, van God, die Jakob en zijn huisgezin door zijn macht beschermd heeft.
50)	daarvan is hij
	Dat is, van God, die alleen de fontein is en de gever alles goeds.
51)	herder, een
	Versta, Jozef, wien God gesteld had tot een herder, om voedsel te beschikken den Egyptenaars en anderen volken, doch in het bijzonder Jakobs huis, om welke oorzaak hij ook een steen, of, rots van toevlucht genoemd wordt.
52)	zegenen met zegeningen des
	Hij spreekt van Jozefs nakomelingen, wien hij voorzegt vierderlei zegen, dien God hun verlenen zou: I. Door middel van den hemel, als zijn, tijdige zomer en winter, zonneschijn, regen en dauw; Deut. 33:13; Ezech. 34:20; II. Uit den afgrond als fonteinen, rivieren, allerlei staande en vloeiende wateren. Verg. Deut. 8:7, en Deut. 33:13; III. Door midden van de mensen, als de vruchtbaarheid en vermenigvuldiging der nakomelingen, Deut. 33:17; IV. Door de beesten, als voedsel, kleding, dienstelijke hulp en grote menigte daarvan. Verg. Deut. 28:4.
	No Link found
53)	des afgronds,
	Versta, de grote diepte, die in de aarde is, waaruit de zeeën, fonteinen, rivieren, meren, beken, enz., haar oorsprong nemen; verg. boven, Gen. 1:2.
54)	gaan teboven de
	Niet alleen omdat zij mij opnieuw bevestigd, klaarder geopenbaard en nader vervuld zijn, maar ook gaan in het algemeen over al mijn kinderen, die dan ook in meerder getal zijn, dan de kinderen van mijn vader en grootvader waren, tot het verbond Gods behorende.
	No Link found
55)	eeuwige heuvelen;
	Dat is, die van den beginne geweest zijn. Verg. Deut. 33:15; Ezech. 36:2; Hab. 3:6, en voorts Ps. 72:5,7,17, en Ps. 89:37,38.
56)	hoofd van
	Dat is, zij zullen rijkelijk uitgestort worden over Jozef; om van hem over al zijn nakomelingen in gelijke mate af te vloeien.
57)	afgezonderden
	Te weten, tot zonderlinge macht en heerschappij, om een behouder zijns geslachts te zijn.
58)	Benjamin zal
	Dat is, de Benjaminieten zullen in aard, conditiën en werken enigszins te vergelijken zijn bij de wolven, die altijd er op uit zijn om te roven, het geroofde te verscheuren, het verscheurde te verslinden, en onder hun jongen uit te delen. Want zij zullen ten oorlog genegen zijn, en kloek in het gebruik der wapenen. Zie hiervan de vervulling Richt. 3:15, idem, Richt. 19:20, en 1 Sam. 12:14,15.
59)	avonds zal
	Dat is gehele dagen zullen zij met oorlogswerken bezig zijn.
60)	Ik word verzameld
	Zie boven, Gen. 15:15, en Gen. 25:8.
61)	begraaft mij
	Van het gebruik der begrafenis, zie boven, Gen. 23:4.
62)	Efron,
	Zie boven, Gen. 23:10.
63)	is op den akker
	Hij beschrijft deze spelonk dus naarstiglijk, zowel om te tonen dat hij grote begeerte had om daar begraven te worden, als omdat hij vreesde, dat zij de plaats niet wel mochten onthouden hebben; want Jozef was nu omtrent negen en dertig jaren uit het land Kanaän geweest, en zijn broeders omtrent zeventien jaren.
64)	van Machpela,
	Zie boven, Gen. 23:9.
65)	Mamre is,
	Anders genaamd Hebro, gelegen in den stam van Juda, boven, Gen. 23:19, en Gen. 35:27.
66)	Aldaar hebben
	Dit verhaalt Jakob uitvoerig, eensdeels om het hart van zijn kinderen af te trekken van Egypte, en de verwachting op te scherpen op het beloofde land; anderdeels om aldus openlijk te betuigen dat hij in de voetstappen van Abrahams en Izaks geloof volhardde.
67)	De akker, en
	Hebr. de koping van den akker en der spelonk, die daarin is, is van, enz. Anders [in] de bezitting, of, het erfgoed des akkers, en der spelonk, die daarin is, [gekocht] van, enz.
68)	zo legde
	Het schijnt dat Jakob de voorgaande rede gedaan heeft zittende, overeind in het bed, om het woord Gods, hetwelk hij verder wilde uitspreken, te vereren, en op zijn gemak beter voort te brengen; daarna, dat hij, dit gedaan hebbende, en door zijn zwakheid niet meer aldus kunnende zitten, zich weder nedergelegd, en zijn voeten in het bed bijeen uitgestrekt heeft, om gerustelijk den dood te verwachten, en zijn geest Gode te bevelen.
69)	verzameld tot
	Zie boven, Gen. 49:29.